Dod fel ni’n hunain. Caiff pawb eu gwahodd

O bryd i’w gilydd byddwn yn cwrdd â rhywun y tu allan i Fy Nhîm Cymorth sy’n gweithredu fel ymgynghorydd i’n helpu i fyfyrio gyda’n gilydd ar sut rydym yn ystyried ein gwaith wrth arwain rhaglen ranbarthol Fy Nhîm Cymorth, i nodi mannau annelwig a chydnabod sut y gallem wneud hynny yn well. Mae’n ddefnyddiol siarad â rhywun y tu allan i’n system, rhywun â llygaid ffres a dim diddordeb personol. Rydym yn aml yn gweld pethau’n wahanol o ganlyniad i’r cyfarfodydd hyn.

Ers i’r pandemig ein taro ni i gyd, rydym ni, fel cymaint o rai eraill, wedi symud i gael y cyfarfodydd hyn ar-lein. Mae’n hymgynghorydd yn gweithio gartref ac rydym yn cysylltu ag ef ar y ffôn. Dros y flwyddyn ddiwethaf, rydym wedi ei weld ryw ddwywaith ac wedi sylwi ei fod wedi dechrau edrych ychydig yn wahanol yn ddiweddar. Ar ddiwedd ein cyfarfod diweddaraf, a ninnau’n ffarwelio ac yn paratoi i fynd, gwnaethom sylwadau ysgafn ar ei farf newydd a sut roedd yn edrych cystal. ‘Mae’n gweddu i chi’ oedd ein hymateb i’w edrychiad newydd. ‘Rwyf bob amser wedi bod eisiau tyfu barf’ meddai ‘byth ers pan oeddwn i’n fachgen bach, roeddwn i wrth fy modd â’r Capten Haddock yn llyfrau Tintin, ac roeddwn i bob amser yn edmygu ei farf. Ers gweithio gartref yn ystod y pandemig, rwyf wedi teimlo fy mod yn gallu rhoi fy rasel o’r neilltu a cheisio tyfu barf fy hun. Rywsut rydw i wedi teimlo ychydig mwy o ryddid o ran sut y gallwn ni i gyd edrych ers peidio â gweithio o’r swyddfa.’ Wrth iddo siarad roedd hi’n hawdd teimlo’r cynhesrwydd a deimlai at straeon Tintin a’u cymeriadau, roedden nhw’n amlwg wedi golygu llawer iddo ef yn ei fachgendod. Heb fod angen gwybod pam yn union, roedd yn amlwg bod Capten Haddock yn cynrychioli rhan bwysig o bwy yw ein hymgynghorydd fel person. Roedd y foment gynnes honno gydag ef yn un i’w mwynhau, rhimyn bach arian personol yng nghwmwl y pandemig, yna ffarwelio, mynd ar ein llwybrau gwahanol a meddwl dim mwy ohono.

Y diwrnod wedyn roeddem gyda’n gilydd, yn treulio amser gydag un o’n timau Fy Nhîm Cymorth i’w hyfforddi mewn dulliau sy’n deillio o fodelau dyneiddiol therapi seicolegol. Wrth drafod rhai o’r egwyddorion craidd a sylfaenwyr allweddol yr ysgol therapi hon, buom yn edrych ar waith Carl Rogers, yr Americanwr mawr, a thad sylfaenol  therapi sy’n canolbwyntio ar yr unigolyn. Mae ei fodel o ddatblygiad dynol yn ymwneud â’r ysfa ddynol gyffredinol tuag at hunan-wireddu, a’r datblygiad na ellir ei atal tuag at hyn unwaith y byddwn fel bodau dynol yn cael ‘amodau craidd’ cywir twf; empathi, cysondeb (gonestrwydd) a pharch cadarnhaol diamod (derbyn). Yn union fel na all hedyn atal ei hun rhag dod yn fyw o ystyried pridd, dŵr a golau haul, yn yr un modd ni allwn ni fodau dynol fethu â thyfu a datblygu tuag at hunan-wireddu pan brofwn yr amodau craidd hyn.

Yn Fy Nhîm Cymorth, mae’r ddamcaniaeth hon wedi aros ymhlith ein dulliau craidd trwy gydol yr 17 mlynedd ers i ni ddechrau. Dro ar ôl tro rydym ni’n herio ein hunain; os nad yw plant yn tyfu ac yn datblygu yn seicolegol yn ein gofal, yna nid diffyg ynddyn nhw ydyw, ond y ffaith nad ydym ni eto wedi nodi’r amodau cywir sydd eu hangen arnynt oddi wrthym ni i actifadu eu tueddiad hunan-realistig. Mae hyn wedi arwain at ryw fath o fantra i ni yn Fy Nhîm Cymorth, ‘byth y plentyn anghywir, dim ond y dull anghywir’.

A’n diwrnod hyfforddi fel tîm yn dirwyn i ben, cawsom ein hunain yn cofio’r diwrnod o’r blaen. Cofio’n hymgynghorydd cariadus Capten Haddock a’i farf a oedd yn edrych cystal arno. ‘Trwy dyfu ei farf mae wedi dod yn fwy fyth fel ef ei hun!’, oedd ein sylw.  A oes unrhyw beth hyfrytach na pherson yn bod yn ef ei hun yn unig, yn berson cyflawn, yn rhoi’r gorau i ymdrechu i fod yn unrhyw beth arall? Efallai mai dyma yw arbed yr egni gaiff ei dreulio o geisio bod yn rhywbeth arall. Efallai mai dyna yw rhyddhad hunan-dderbyn yn ffynnu. Beth bynnag yw’r rheswm, mae’r datblygiad tuag at fod yn pwy ydym ni mewn gwirionedd yn un o’r amodau llawen y gall bywyd ei gynnig. Does ryfedd i Carl Rogers nodi hunan-wireddu fel pinacl datblygiad dynol.

Yn Fy Nhîm Cymorth, rydym ni, fel cymaint o rai eraill, yn mwynhau’r gobaith ac yn cymryd cysur yn hyder syniadau Carl Rogers ’y gall pawb, ie pawb,  newid, gwella, tyfu a datblygu o gael yr amodau cywir. Fel gweision cyhoeddus, ein her a’n braint yw creu gwasanaethau sy’n dibynnu ar hyn.

Jen & Jael